DUD për TVSH, fatura për TAK: një vendim shpjegues i gabuar i ATK-së po dëmton bizneset
30.12.2024
A është e drejtë që DUD-i, i rivlerësuar nga Dogana dhe i pranuar për TVSH dhe taksa doganore, të mos pranohet nga ATK për Tatimin në të Ardhurat e Korporatave (TAK)? Në praktikë, Dogana shpall të pavlefshme faturën e furnitorit, duke rivlerësuar mallrat sipas vlerave të tjera, ndërsa ATK, për qëllime të TAK, pranon vetëm faturën. Kjo qasje, që buron nga një vendim shpjegues i ATK-së, krijon pabarazi dhe barrë të padrejtë për bizneset. Kjo praktikë duhet të korrigjohet për të siguruar drejtësi dhe harmoni në trajtimin e dokumenteve tatimore.
Si filloi ky problem?
Problemi buron nga Vendimi Shpjegues Nr. 3/2016 i ATK-së, i cili përcakton që për llogaritjen e TAK merret si bazë vetëm fatura e furnitorit, dhe jo vlera e rivlerësuar nga Dogana, e pasqyruar në DUD. Kjo krijon një situatë ku tatimpaguesit detyrohen të veprojnë sipas dy standardeve të ndryshme:
- Dogana shpall të pavlefshme faturën dhe rivlerëson mallrat, duke përdorur vlerën në DUD për TVSH dhe taksa doganore.
- ATK pranon vetëm faturën si bazë për TAK, duke injoruar vlerën në DUD.
Kjo situatë jo vetëm që krijon pabarazi për bizneset, por gjithashtu nuk pasqyron një qasje të harmonizuar ndërmjet institucioneve.
Dispozitat ligjore që mbështesin përdorimin e DUD-it
Ligjet dhe aktet nënligjore tregojnë qartë se DUD-i duhet të jetë dokumenti kryesor i vlefshëm për të gjitha qëllimet tatimore:
- Neni 19, paragrafi 1 i Udhëzimit Administrativ Nr. 15/2010:
“Dokument kyç për qëllime të ATK është DUD, i cili është evidencë e pranueshme se mallrat kanë kaluar përmes kufirit dhe i kanë kaluar procedurat e doganave.”
- Neni 25, paragrafi 1.1 i Ligjit Nr. 05/L-037 për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar:
“Shuma e tatueshme duhet të jetë vlera për qëllime doganore, e përcaktuar në pajtueshmëri me legjislacionin doganor të Kosovës në fuqi.”
Këto dispozita tregojnë qartë se DUD-i është dokument i vlefshëm dhe duhet të përdoret si bazë për të gjitha tatimet, përfshirë edhe TAK. Vendimi Shpjegues Nr. 3/2016 i ATK-së, që parasheh përdorimin vetëm të faturës për qëllime të TAK, bie në kundërshtim me këto dispozita.
Pse kjo praktikë është problematike?
Kjo qasje krijon pasoja të shumta për tatimpaguesit dhe sistemin tatimor:
- Barrë e dyfishtë për bizneset:
Tatimpaguesit paguajnë TVSH dhe taksa doganore mbi bazën e vlerës së rivlerësuar nga Dogana në DUD, por për qëllime të TAK, ATK pranon vetëm faturën si bazë. Ky trajtim i pabarabartë krijon një barrë të rëndë financiare për bizneset, pasi shpenzimet të reflektuara në DUD nuk njihen për qëllime të TAK. - Mungesa e koherencës ligjore:
Nëse Dogana shpall faturën të pavlefshme dhe përdor DUD-in si bazë për llogaritjen e TVSH-së dhe taksave doganore, është e padrejtë që ATK të injorojë DUD-in dhe të përdorë faturën për TAK. Ky trajtim i pabarabartë krijon pasiguri dhe konfuzion për tatimpaguesit. - Humbja e besimit në sistemin tatimor:
Praktika e ATK-së krijon ndjenjën e padrejtësisë për bizneset, të cilat ndihen të penalizuara nga standardet e ndryshme që aplikojnë institucionet tatimore.
Shembulli konkret që flet vetë
Një shembull i trajtuar në Vendimin Nr. 468/22 të ATK-së ilustron këtë problem në praktikë:
- Vlera e faturës së furnitorit: 13,000 euro.
- Rivlerësimi i Doganës (DUD): 20,304 euro.
Në këtë rast, Dogana shpalli të pavlefshme faturën dhe llogariti TVSH dhe taksat doganore mbi bazën e vlerës së rivlerësuar prej 20,304 euro, të pasqyruar në DUD. Megjithatë, ATK pranoi vetëm vlerën e faturës prej 13,000 euro si shpenzim të zbritshëm për qëllime të TAK, duke refuzuar diferencën prej 7,304 euro të pasqyruar në DUD. Ky trajtim krijon barrë shtesë për biznesin dhe thekson nevojën për harmonizim ndërmjet institucioneve. Vendimi është i publikuar dhe i qasshëm në faqen e ATK-së.
Çfarë duhet të bëjë ATK?
ATK duhet të korrigjojë Vendimin Shpjegues Nr. 3/2016 dhe të harmonizojë trajtimin e dokumenteve me Doganën. Nëse Dogana shpall faturën të pavlefshme dhe përdor DUD-in si bazë për TVSH dhe taksa doganore, ATK duhet të ndjekë të njëjtën qasje dhe të pranojë DUD-in për llogaritjen e TAK.
Përdorimi i faturës, e cila është shpallur e pavlefshme nga Dogana, krijon trajtim të pabarabartë për bizneset. Harmonizimi i qasjeve është thelbësor për të siguruar drejtësi tatimore dhe për të eliminuar pasigurinë për tatimpaguesit.
Përfundimi: DUD apo fatura?
Praktikat aktuale të ATK-së krijojnë pabarazi të panevojshme dhe dëmtojnë klimën e të bërit biznes në Kosovë. Tatimpaguesit kanë të drejtë të presin një sistem tatimor të drejtë dhe të unifikuar, ku të gjitha institucionet ndjekin standarde të qarta dhe të harmonizuara.
DUD apo fatura? Për tatimpaguesit, përgjigjja është e qartë – duhet të ketë një standard unik, dhe ai standard duhet të jetë drejtësia tatimore. ATK ka përgjegjësinë të korrigjojë këtë praktikë dhe të sigurojë që bizneset të mos penalizohen më.
shkruan: Florin Lata